Miyerkules, Hunyo 30, 2021

Kaplastikan

KAPLASTIKAN

pulos kaplastikan na sa ating kapaligiran
pulos plastik at upos sa dagat naglulutangan
sadyang kalunos-lunos na ang ganyang kalagayan
at ngayon ay bansa ng plastik tayong naturingan

sa isang editoryal nga'y Plastic Nation ang tawag
sa ating bansang may ilan pang gubat na madawag
kayrami raw nating, oo, nating basurang ambag
na tila sa ulat na ito'y di tayo matinag

ang nabanggit bang editoryal ay nakakahiya
na dahil sa plastik, tila ba tayo'y isinumpa
anong gagawin ng bansa upang ito'y mawala
aba'y magtulungan at magbayanihan ang madla

kayrami mang nagawa, di sapat ang Ocean Cleanup
paano bang kalinisan ng ilog ay maganap
ang Ilog Pasig, tingnan mo anong kanyang nalasap
habang tayo'y abalang kamtin ang abang pangarap

pulos plastik, pulos kaplastikan na ang paligid
pulos microplastic sa dagat pag iyong sinisid
ano bang dapat nating gawin, turan mo, kapatid
bago pa kaplastikan sa dilim tayo ibulid

- gregoriovbituinjr.
06.30.2021
* litrato mula sa Editoryal ng pahayagang Inquirer, petsang Hunyo 20, 2021

Magulong kapaligiran

MAGULONG KAPALIGIRAN

parang gulong ang buhay sa samutsaring dinanas
paikot-ikot, pasikot-sikot, pare-parehas
ramdam mong masalimuot ang bawat nilalandas
nilulutas ang mga suliraning di malutas

mula sa puno'y naglalagasan ang mga dahon
nakabitiw sa mga sanga't di na makaahon
sadyang ganito ba ang kalakarang parang kahon
isinilang, naging tao, mamamatay paglaon

subalit sa pagitan ng buhay at kamatayan
ay makadarama ng pag-ibig at kabiguan
ng kasiyahan, ng kapaitan, ng kalungkutan
di matakasan ang magulong kapaligiran

sa patutunguhan mo nga'y dadalhin ka ng gulong
nakabisikleta man o nakaawto'y susuong
sa balak puntahan, pangarap, saanman humantong
basta matumbok ang dinulot ng sariling dunong

- gregoriovbituinjr.
06.30.2021
* litratong kuha ng makatang gala sa Bantayog ng mga Bayani, Lungsod Quezon

Pritong isda

PRITONG ISDA

tila isdang galit pag tumingin
sa mesa'y naroong nakahain
kitang sunog nang ito'y hanguin
sa kawaling talagang nangitim

napabayaan ba ng makata
ang pagpiprito niyang kaysigla
o kung saan-saan natunganga
nagluluto'y may ibang ginawa

sapat lang sana ang pagkaluto
upang sarap nito'y di maglaho
nasunog, lumutong, at sumubo
kumain pa rin ng may pagsuyo

sumarap din dahil sa kamatis
na sadyang sa mukha'y pampakinis
na pampaganda rin nitong kutis
kunswelo sa mamang mapagtiis

tara, halina't mananghalian
o kaya'y ulamin sa hapunan
huwag paabutin ng agahan
aba'y kayhirap nang mapanisan

- gregoriovbituinjr.
06.30.2021

Martes, Hunyo 29, 2021

Bukrebyu: Ang aklat na "Tungkos ng Talinghaga"



BUKREBYU: ANG AKLAT NA "TUNGKOS NG TALINGHAGA"
Maikling sanaysay ni Gregorio V. Bituin Jr.

Tuwang-tuwa akong makabili ng mga aklat ng tula ng iba pang makata, bilang mga koleksyon sa munti kong aklatan. Tulad na lang nitong aklat na "Tungkos ng Talinghaga" na inilathala ng Talingdao Publishing House sa Taguig noong 2002. Nabili ko ang aklat na ito sa Solidaridad Bookshop sa Ermita nito lang Pebrero 19, 2021, sa halagang P250.00.

Sampung manunulat, sampung tula bawat isa. Ito ang agad kong napansin sa koleksyon. Ibig sabihin, isangdaang tula lahat-lahat. At bawat makata ay may maikling tala bago ang kanilang sampung tula. Ang mga nag-ambag sa aklat na ito'y sina Lilia F. Antonio, na siya ring patnugot ng koleksyon, Apolonio Bayani Chua (ABC), Eugene Y. Evasco (EYE), Ezzard R. Gilbang, Ruby Gamboa Alcantara, Florentino A. Iniego Jr., Wilfreda Jorge Legaspi, Jimmuel C. Naval, Rommel Rodriguez, at Elyrah Loyola Salanga.

Nagbigay ng Paunang Salita si Virgilio S. Almario, Pambansang Alagad ng Sining para sa Panitikan noong 2003, at naging guro ko sa poetry clinic na LIRA (Linangan sa Imahen, Retorika at Anyo) noong Setyembre 2001 hanggang Marso 2002. Nagbigay ng Panimula (o Pambungad hinggil sa koleksyon) ang baitakng manunulat na si Ligaya Tiamzon-Rubin, na madalas kong nababasa sa magasing Liwayway. At mensahe mula sa patnugot na si Lilia F. Antonio.

Ang buong aklat ay binubuo ng 184 pahina, kasama na ang mga unang pahinang nasa Roman numeral. Ang mga tula ay hanggang 163 pahina, at ang mga paunang paliwanag ay naka-Roman numeral na 19 pahina. Subalit may mga blangkong pahina, o yaong walang nakalathala.

Ang mga nasabing makata ay pawang mga nasa Departamento ng Filipino at Panitikan ng Pilipinas (DFPP) ng Unibersidad ng Pilipinas sa Diliman, Lungsod ng Quezon. Nakakatuwa ang pamagat ng Paunang Salita ni Almario, May Iba Pang Makata, na sabi nga niya, "nais patunayan wari ng koleksyon na may iba pang mga makata na dapat makilala ng madla. Na maaaring hindi nagwagi ng anumang pambansang gawad pampanulaan ang mga kalahok subalit hindi mapipigil ang natural na simbuyong umibig at lumikha ng tula." At idinagdag pa niya sa ibang talata: "Sa madaling sabi, iba lamang nilang tumula."

Ayon naman kay Panimula ni Rubin, "Animo'y may puwersang nagtutulak sa kanila upang maging makata. Maaaring hindi isinilang na may budbod na talinghaga ang kanilang haraya subalit may lawas o kolektibong kaisahan ang umaahon sa kanilang kaloob-looban upang lumikha ng mga bersong magtatakda ng kanilang identidad at pananaw sa mundo." At inisa-isa ni Rubin kung sinu-sino ba ang nabanggit sa itaas na sampung makata.

Napakaganda naman ng mensahe ng patnugot na si Lilia F. Antonio, "Dahil bayan na agrikultural ang Pilipinas, klasikong talighaga ng ating panitikan ang linang o kabukiran. Gayundin, ang mga tula o alinmang anyong pampanitikan ay naiuugnay bilang tungkos ng talinghaga - isang patunay sa pananalig ng Pilipino sa palay bilang halaman ng buhay. Lagi kasing nakalatag sa hapagkainang Pilipino ang sinaing. Ang mga manunulat - establisado man o nakikibaka ng isang pangalan - ay kadalasang inihahambing bilang sumisibol o hinog na nakakawing sa pangunahing talinghaga ng palay. Kung salat ang nalilikhang akda, agad masasabing tigang ang lupang sakahan."

Maganda ang pagkakalatag ng tulang "Alak" ni Antonio dahil nakadisenyo ang tula sa korteng bote ng alak. Nagagandahan din ako sa tulang "Anak ng Manggagawa" ni Apo Chua, lalo na't siya'y ilang ulit ko na ring nakasama dahil siya ang tagapayo ng pangkulturang grupong Teatro Pabrika, na kasama naman namin sa mga pagtatanghal sa lansangan pag may pagkilos ang mga manggagawa. Si Evasco naman, na isang premyadong manunulat, ay nababasa ko na sa Liwayway dahil sa kanyang kolum doon na Buklat-Mulat.

Para naman kay Ruby Gamboa-Alcantara, "Pansariling libangan at ekspresyon lamang ng sarili ang manaka-nakang pagsusulat na walang sinusunod na pormal na batas sa pagsulat." Si Ezzard R. Gilbang naman itinanghal na Makata ng Taon 2014 sa Talaang Ginto ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF). Sa pagpapakilala naman kay Iniego ay nakasulat: "At narito ang matapat na tungkulin ng makata - sikaping sindihan ang mitsa ng mga alaala bago tuluyang mamuo at matuyo sa putik ang mga kislap ng gunita."

Ayon naman kay Legaspi, "Ang mga tulang sinusulat ko ay ekspresyon lamang ng mga sandaling nais kong makawala sa hawla ng pagiging edukador at akademista." Para naman kay Naval, "Sumusulat ako ng tula upang tugunan ang responsibilidad at tungkulin, upang magpahayag at magpalaya." Sa pagpapakilala kay Rodriguez ay nakasulat: "Kuntento sa buhay... kahit papaano." 

Anong ganda naman ng paliwanag ni Salanga, "Dahil sa aktibo at nagbabago ang lipunan na ating ginagalawan, naniniwala ako na ang pagsusulat ay kinakailangang maging mapanuri, pumupuna't nanghihimasok sa kanyang mambabasa. Hindi nagwawakas ang pagsusulat sa iisang tuldok. Ito ay malaya't paulit-ulit na isinisilang."

Tunay na isang kayamanan ang katipunang ito ng kanilang mga tula, pagkat bukod sa kapupulutan ng mga naiibang talinghaga ay isa rin itong inspirasyon upang magpatuloy sa pagsusulat. Isa itong koleksyong maipagmamalaki kong nasa aking munting aklatan. Mabuhay ang mga makatang nalathala sa aklat na ito. At nawa'y magpatuloy pa silang magbigay-inspirasyon sa iba pang makata.

Hunyo 29, 2021 

Ang bawat kong tula'y paglilingkod

ANG BAWAT KONG TULA'Y PAGLILINGKOD

para sa akin, ang bawat kong tula'y paglilingkod
tulad sa pagkaing anong sarap na nakatanghod
araw-gabing kumakain ng anong makalugod
araw-gabing magsalansan ng saknong at taludtod

tara, sa pananghalian nga'y saluhan mo ako
ating namnamin ang gulay, ang prito, ang adobo
tara, sa paggawa ng tula, ako'y sabayan mo
ating namnamin ang bukid, ang pitak, ang araro

may kasabihan nga, ang personal ay pulitikal
tulad ng pagkain at pagtulang gawaing banal
pagluluto't paglikha ang sa diwa'y nakakintal
mula sa sinapupunan ng wala'y maitanghal

ang bawat kong tula'y paglilingkod sa abang madla
sa kababaihan, kabataan, nagdaralita
ang bawat kong tula'y tulay sa uring manggagawa
mga tulang bubusog sa tiyan, puso n'yo't diwa

ako'y makata ng lumbay, sa inyo'y nangungusap
ako'y makata ng pag-ibig, na di kumukurap
ako'y makatang pulitikal, may pinapangarap
na lipunang makatao nawa'y matayong ganap

- gregoriovbituinjr.
06.29.2021

Kontra-baha sa Provident Village

KONTRA-BAHA SA PROVIDENT VILLAGE

isang magandang balitang makabagbag-damdamin
na huli man at magaling sana'y magawa pa rin
higit sampung taon nang nakaraan nang bahain
ang Provident Village na talagang lumubog man din

nanalasa ang ngitngit ng Ondoy, kaytinding bagyo
lumubog sa baha ang buong subdibisyong ito
dalawampung talampakan, abot anim na metro
higit limampung tao umano'y namatay dito

at naganap ang bangungot sa ikalawang beses
nang manalasa ang mas matinding bagyong Ulysses
nitong nakaraang taon lang, bagyo'y naninikis
muling lumubog ang Provident, sadyang labis-labis

buti't may gagawin ang lokal na pamahalaan
nang di na maulit ang bahang di mo makayanan
higit isangdaang metrong bakod, ito'y lalagyan
kung bumagyo't umapaw ang ilog ay may haharang

kaytagal hinintay ang ganitong inisyatiba
salamat sa alkalde ng Lungsod ng Marikina
at sana'y matatag ang bakod na gagawin nila
upang di maulit ang mga bangungot at dusa

- gregoriovbituinjr.
06.29.2021

Mga pinaghalawan ng datos:
https://news.abs-cbn.com/nation/09/28/09/78-dead-devastated-marikina
https://newsinfo.inquirer.net/1360021/like-ondoy-all-over-again

Hiyaw ng katarungan

HIYAW NG KATARUNGAN

binaril ng pulis na lasing ang isang matanda
aba, ito'y sadyang nakagigimbal na balita
bakit ba nangyari ang gayon, nakakatulala
matanda'y walang armas, pinaslang ng walanghiya!

ayon sa ulat, nag-iiba ang pulis pag lasing
kaibigan pa naman daw ng biktima ang praning
nagagalit, nabubuwang, mistulang may tililing
mga kaanak ng biktima, hustisya ang hiling

nakunan pala sa bidyo ang ginawang pagpaslang
lasing na ang suspek nang babae'y sinabunutan
tinutukan ng baril, sa leeg pinaputukan
ang ginawa ng parak ay walang kapatawaran

ang mga naulila'y humihiyaw ng hustisya
lalo't wala namang kalaban-laban ang biktima
tanong ko'y bakit ginawa ng pulis ang trahedya?
dahil ba pangulo'y sagot ang pandarahas nila?

libu-libong tinokhang nga ang nilibing na't sukat
kasama na ang matandang pinagtripan ng alat
ah, sana'y mahuli't maparusahan din ang parak
kung walang bidyo, baka biktima pa'y mabaligtad

- gregoriovbituinjr.

Mga pinaghalawan:
https://www.rappler.com/nation/cop-kills-woman-lilybeth-valdez-quezon-city-may-31-2021
https://www.gmanetwork.com/news/news/metro/789668/drunk-cop-allegedly-shoots-dead-52-year-old-woman-in-qc/story/
https://www.youtube.com/watch?v=XqM8HO0xqtw

Lunes, Hunyo 28, 2021

Linisin ang Ilog Pasig

LINISIN ANG ILOG PASIG

di ligtas at marumi ang tubig sa Ilog Pasig
iyan ang sinambit ng marami't nakatutulig
pag naligo rito'y di lang basta mangangaligkig
pag nagkasakit ka pa'y sarili mo ang uusig

aba'y para kang naligo sa dagat ng basura
tulad ng trapong sa maraming lupa'y nanalasa
ang paglinis sa Ilog Pasig ba'y magagawa pa
marahil, kung magtulong tayong ito'y mapaganda

pulos basura, di naman basurahan ang ilog
kung anu-ano ang nakalutang at nakalubog
sa karumihan nga sa mundo ito'y napabantog
tayo'y walang magawa, sa puso'y nakadudurog

ngunit kailan pa ito malilinis, kailan
di lang basura kundi langis din ay naglutangan
mula pabrika't sasakyang pantubig na dumaan
di ito malilinis kung di ito sisimulan

halina't kumilos, bakasakaling may magawa
Ilog Pasig ay simbolo ng kultura ng bansa
walang malasakit sa ilog, sa tao pa kaya
ah, nais kong magboluntaryo't tumulong ng kusa

- gregoriovbituinjr.

Sakripisyo ng mga nanay

SAKRIPISYO NG MGA NANAY

sa community pantry mga ina'y pumipila
madaling araw na'y gising, pipila ng umaga
bakasakaling kahit kaunti'y may makukuha
upang pansagip sa gutom ng kanilang pamilya

sa panahon ng pandemya, pantry ay nagsulputan
dahil kay Patreng Non, na simbolo ng bayanihan
lumaganap ang "Magbigay ayon sa kakayahan"
pati na "Kumuha ayon sa pangangailangan"

dahil pandemya, mga ina'y lahat ay gagawin
at anumang hadlang o balakid ay hahawiin
antok man sa madaling araw ay sadyang gigising
malayo man ang community pantry'y lalakarin

ganyan ang sakripisyo ng mapagmahal na nanay
upang kanilang pamilya'y di magutom na tunay
ang pagbabayanihan ng kapwa'y buhay na buhay
taospusong pasalamat sa mga nagbibigay

- gregoriovbituinjr.

Dito sa kagubatan

DITO SA KAGUBATAN

kayraming puno sa kagubatan
na bunga'y pipitasin na lamang
mga hayop ay nagmamahalan
at bawat isa'y nagbibigayan

oo, di sila tulad ng tao
na kabig doon at kabig dito
serbisyo'y ginagawang negosyo
ginto ang nasa puso ng tuso

naglalaguan ang mga puno
sana mga ito'y di maglaho
ngunit kung puputlin ng maluho
ay mabebenta saanmang dako

gubat ma'y kunin ng manunulsol
upang gawing silya o ataul
lalabanan ang gintong palakol
kagubata'y dapat ipagtanggol

buhay man iwi yaong kapalit
tahanan itong dapat igiit
bahay ng hayop, ibon mang pipit
huwag hayaang sila'y magipit

ah, mabuti pa rito sa gubat
kasamang hayop ay matatapat
na bawat bunga'y para sa lahat
at walang basta nangungulimbat

mamitas lamang ng bungangkahoy
habang nagsasaya pati unggoy
na sa baging ay uugoy-ugoy
pagong ay sa sapa naglulunoy

mga pagkain dito'y sariwa
luntiang gubat na pinipita
mga hayop na sadyang malaya
ay nabubuhay nang mapayapa

- gregoriovbituinjr.
06.28.2021

Linggo, Hunyo 27, 2021

Kuyom pa rin ang nakataas na kaliwang kamao

 KUYOM PA RIN ANG NAKATAAS NA KALIWANG KAMAO

patuloy pa ring nakakuyom ang aming kamao
lalo't pangarap pa lang ang lipunang makatao
sagana sa likas-yaman, hirap ang mga tao
mayaman ay ilan, dukha'y milyong milyong totoo

para sa pamilya, manggagawa'y kayod ng kayod
mga magsasaka'y nagtatanim at nagsusuyod
habang ekta-ektaryang lupa'y nilagyan ng bakod
habang ang laot sa plastik at upos nalulunod

pulos edukado'y namuno sa pamahalaan
subalit sa kahirapan ay walang kalutasan
dahil ayaw nilang tanggapin ang katotohanan
na pribadong pag-aari'y ugat ng kahirapan

patuloy pa ring kuyom ang kamaong nakataas
habang nangangarap pa rin ng lipunang parehas
pag-aralan ang lipunan bakit kayraming dahas
na ginagawa sa dukha't lipunan ay di patas

mapagsamantalang sistema'y dapat nang baguhin
ugat ng kahirapan ay dapat nang buwagin
manggagawa't maralita'y dapat organisahin
at lipunang makatao ang itatayo natin

- gregoriovbituinjr.
06.27.2021
* litratong kuha sa pagkilos noong Hunyo 12, 2021

Pananalasa ng bu-ang

PANANALASA NG BU-ANG

nanggigigil na sa galit ang mga tinatakot
sapagkat mahal nila'y pinaslang, nakalulungkot
may panahon ding babagsak ang pinunong kilabot
dahil sa mga atas nitong kahila-hilakbot

wakasan na ang tokhang na ang pasimuno'y bu-ang
na sa due process o wastong proseso'y walang galang
na sariling desisyon lang ang sa kanya'y matimbang
halal ng bayan ngunit isa palang mapanlinlang

siyang-siya sa dugo ng tinimbuwang na masa
habang nag-iiyakan ang kayraming mga ina
habang tayo'y nakikiisa at nakikibaka
upang kamtin ng masa ang panlipunang hustisya

ang masang galit ay talagang di na mapalagay
pananalasa ng bu-ang dapat pigilang tunay

- gregoriovbituinjr.
06.27.2021
* litratong kuha sa pagkilos noong Hunyo 12, 2021

Makipagkapitbisig sa kauri

MAKIPAGKAPITBISIG SA KAURI

patuloy nating ipaglaban kung ano ang tama
ipagtanggol ang bayan, magsasaka't manggagawa
ipagtanggol ang dukhang hampaslupa't maralita
laban sa sinumang mapagsamantalang kuhila

katulad nina Che Guevara at Ka Popoy Lagman
na tinuring na bayani ng mga kababayan
dahil sa inambag nilang talino't kakayahan
ngunit kapwa pinaslang dahil sa misyon sa bayan

di natin hahayaang tayo'y maging pipi't bingi
sa mga katiwalia't dahas na nangyayari
sa mga naganap na inhustisya sa marami
sa mga paglabag sa karapatang tayo'y saksi

tanungin bakit buhay ng dukha'y kalunos-lunos
bakit laksa'y dukha, iilan ay nakakaraos
pag may dinahas na kapwa, bakit dapat kumilos
pag puno na ang salop, bakit dapat kinakalos

samutsaring isyu ng bayan ay dapat marinig
sa kapwa ba o sa ginto ang puso'y pumipintig
kung pakikipagkapwa ang sa puso'y nananaig
sa mga dukha't obrero'y makipagkapitbisig

pagkat manggagawa't maralita'y iyong kauri
na kasangga mo upang ibagsak ang naghahari
ugat ng kahirapan ay pribadong pag-aari
na dapat nating durugin upang di manatili

- gregoriovbituinjr.
06.27.2021
* litratong kuha sa pagkilos noong Hunyo 12, 2021

Sabado, Hunyo 26, 2021

Itigil ang torture!

ITIGIL ANG TORTURE
alay na tula para sa International Day in Support of Victims of Torture
Hunyo 26, 2021

"Itigil ang tortyur!" ang marami'y ito ang sigaw
sapagkat pag sinaktan ka'y sadyang mapapalahaw
animo ang likod mo'y tinarakan ng balaraw
dahil sa bali't bugbog ay di ka na makagalaw

ang tanging alam mo lamang, isa kang aktibista
na ipinagtatanggol ang kapakanan ng masa
na ipinaglalaban ang panlipunang hustisya
na paglilingkod sa madla'y pagbibigay-pag-asa

ngunit minamasama ito ng pamahalaan
at ayaw ng burgesya sa salitang katarungan
subalit tibak kaming ayaw magbulag-bulagan
sa mga nangyayaring inhustisya sa lipunan

kaya kami'y naglilingkod, patuloy sa pagkilos
lalo't pag puno na ang salop, dapat lang makalos
subalit kami'y hinuli dahil prinsipyo'y tagos
sa puso ng masang ayaw naming binubusabos

at sa loob ng kulungan ay doon na dinanas
yaong pananakit ng ulupong na mararahas
nang mapatigil ang prinsipyadong tibak sa landas
ng katarungan kung saan may lipunang parehas

"Itigil ang tortyur!" at may batas na ukol dito
sigaw din naming asam ay lipunang makatao
nang walang pagsasamantala ng tao sa tao
ito'y dakilang hangarin ng tibak na tulad ko

- gregoriovbituinjr.
06.26.2021
* litratong kuha noong 2016 sa harap ng Korte Suprema sa pagkilos laban sa paglilibing sa dating diktador sa LNMB

At muling natagpuan ang tula

AT MULING NATAGPUAN ANG TULA

taospuso akong nagpapasalamat sa mutya
siyang musa niring panitik kaya nakatula
mula sa panahong laging nakapangalumbaba
ngunit aba kong puso'y narito't muling sumigla

kinabog-kabog ang dibdib na puno ng pagsuyo
kaming magkalapit din kahit gaano kalayo
at inukit ang panaghoy sa katawan ng puno
inaalala ang nimpang walang anumang luho

lumilipad-lipad ang lambana sa papawirin
habang nakatanaw man din ang dambuhalang lawin
habang ang sugat ng pighati'y titiis-tiisin
ngunit habang gumagaling ay balantukan pa rin

nawala ang tula sa daluyong ng karagatan
na tila ba naanod sa delubyo ng kawalan
patuloy ang unos at makata'y napuputikan
datapwat nakaahon din sa binahang lansangan

ngunit naligaw, di na alam saan napasuot
hanggang napasagupa sa ano't kayraming gusot
tinanggap ang hamon at ang makata'y pumalaot
at tula'y natagpuan kung saan masalimuot

tula'y di matingkala ngunit naging inspirasyon
ang musa ng tugma't sukat, ng taludtod at saknong
habang ang makata'y sa panganib man napasuong
dahil sa adhika't lipunang asam hanggang ngayon

- gregoriovbituinjr.
06.26.2021

Pagbabalik sa gunita

Tula batay sa kahilingan ng mga kasama para sa isang pagkilos mamayang gabi

PAGBABALIK SA GUNITA
alay na tula para sa International Day in Support of Victims of Torture
Hunyo 26, 2021
(8 syllables per line, 12 stanza)

1
ahhh, nararamdaman ko pa
panahon mang kaytagal na
ang tortyur na naalala
na akala mo'y kanina
2
lamang nangyari sa akin
gayong anong tagal na rin
nang ito'y aking danasin
pipisakin ang patpatin
3
latay sa bawat kalamnan
pasa sa buong katawan
tila muling naramdaman
di mawala sa isipan
4
tinanggal ang aking kuko
tinusukan ang bayag ko
nilublob sa inidoro
ang aking ulo't tuliro
5
ako'y aktibistang sadya
na kampi sa manggagawa
kasangga ng maralita
sa bawat nilang adhika
6
ako'y nagpapakatao
pagkat aktibista ako
na pangarap na totoo
ay lipunang makatao
7
nais ko lang ay magsilbi
sa bayang nagsasarili
ngunit dinampot sa rali
nitong nakauniporme
8
hanggang ako'y akusahan
pinag-init daw ang bayan
upang magsipag-aklasan
yaong nasa pagawaan
9
kinasuhan nila ako
nitong gawa-gawang kaso
natigil ang aktibismo
at natigilan din ako
10
hanggang ako'y ikinulong
tinadyakan pa sa tumbong
sa piitan ay naburyong
na laging bubulong-bulong
11
takot ngunit di natakot
prinsipyo ko'y di baluktot
ako'y pilit pinalambot
lagi nang binabangungot
12
mabuti na lang lumaya
dahil sa obrero't dukha
nagpatuloy sa adhika
para sa hustisya't madla

- gregoriovbituinjr.
SecGen, Ex-Political Detainees Initiative (XDI)

Biyernes, Hunyo 25, 2021

Tara, magkape tayo

TARA, MAGKAPE TAYO

tara, paminsan-minsan naman ay magkape tayo
habang naghuhuntahan, palitan ng mga kwento
ano na bang pagtingin mo sa nagsulputang isyu?
na pag pinatulan natin, di ba tayo dehado?

tarang magkape matapos ang gawain sa bukid
magkape dine sa dampa, may upuan sa gilid
anong magandang balita ang iyong ihahatid
anong ulat at kwentong sa atin ay nalilingid

napapag-usapan lang naman habang nagkakape
habang sa maraming gawain ay dumidiskarte
paano ang pagsulong upang di agad mamate
ng tuso't katunggaling talaga namang salbahe

nakabungad sa himpapawid ang nagliliparang
mga ibong tila nagkakatuwaan na naman
habang nariyang tumilaok ang alagang tandang
upang ipabatid ang animo'y di mo pa alam 

ano ang nais mong kape, KOPIKO o KOPIMO?
o Great Taste, Jimms, o kaya naman ay kapeng barako
minsan, mahalagang magpalitan ng kuro-kuro
sa panahong dapat mapakinggan ang ibang kwento

- gregoriovbituinjr.
06.25.2021

Pakiusap sa dyip

PAKIUSAP SA DYIP

agad kong nilitratuhan ang pakiusap sa dyip
na nasakyan ko't sa budhi'y talaga ngang tumirik
isuot ng maayos ang inyong face mask at face shield
dahil drayber ang hinuhuli't bibigyan ng tiket

pakisama na natin sa drayber gawin ang wasto
nang makapasada sila't kumita ring totoo
para rin sa kalusugan ng bawat pasahero
at di rin naman magkahawaan ang mga ito

huhulihin sila't titikitan dahil sa atin?
mali man ito o tama'y dapat tayong may gawin
simpleng pakiusap lang naman nila'y ating dinggin
nang walang balakid sa biyahe't makauwi rin

sundin lang natin ang pakiusap ng tsuper, tara
upang pare-pareho tayong di naaabala
sa patutunguhan ay agad tayong makapunta
at sila'y patuloy sa kanilang pamamasada

- gregoriovbituinjr.
06.25.2021
* litratong kuha sa dyip na nasakyan

Ang wastong paghihinaw

ANG WASTONG PAGHIHINAW

karatula'y naroon sa lababo sa palengke
na nagpapaalalang maghinaw tayong maigi
kamay daw nga'y hugasang wasto yaong pasintabi
sa labas man o sa bahay, sa araw man o gabi

simpleng panawagang palaging sinasambit-sambit
upang di raw magkahawaan ng perwisyong COVID
baka kasi may virus ang sa iyo'y kumalabit
mabuti't may gripo sa palengke't di nalilingid

di lang sa palengke, kundi sa radyo't telebisyon
maging sa mga dyaryo'y pinapatalastas iyon
panawagan sa buong bayang sadyang nilalamon
nitong virus kaya sa babala tayo'y tumuon

COVID ay bantang parang itatarak na balaraw
sa panahon ng pandemyang kayraming pumalahaw
dahil buhay ay wala sa panahong inaagaw
ni Kamatayan, kaya mag-ingat, tayo'y mahinaw

sapagkat paraang ito'y pagbabakasakaling
makaligtas sa COVID, virus ay di manatili
tunay na anong hirap damhin ang mga pighating
dinanas na kamatayan yaong mamumutawi

- gregoriovbituinjr.
06.25.2021
* litratong kuha sa isang palengkeng nadaanan

Huwebes, Hunyo 24, 2021

Nang magtampo ang tula

NANG MAGTAMPO ANG TULA

naroon sa kawalan, walang pumasok sa isip
tinamad na bang mag-isip kahit sa panaginip
anyubog at banyuhay man ay walang kahulilip
ang musa ng panitik ay nariyang di malirip

marahil huwag piliting paduguin ang utak
huwag piliting humiyaw ang pusong nagnanaknak
subalit diligan pa rin ang alagang pinitak
upang di abutin ang pagkatigang at pag-antak

ngayon lang muli nagsisimula ang bagong araw
habang sa pluma'y nakatarak ang isang balaraw
na kahit apoy sa kalan animo'y anong gaslaw
at suot na pantalon ay bakit ba naging lawlaw

malamlam ang katimugan sa aking pagtingala
tiyan pa'y nananakit, may unos na nagbabadya
naririndi, nanlalabo, parating ba ang sigwa
nilalagnat pati mundong dapat ding maunawa

sumusumbat sa budhi ang kawalan ng pagkilos
pag napuno na ang salop ay dapat kinakalos
gusgusing pulubi ang pagtulang naghihikahos
baka mapabilang sa talaang di magkapuntos

- gregoriovbituinjr.
06.24.2021
* mula Hunyo 14-23 ay di nakatula ang inyong abang lingkod

Sampung araw di nakatula

SAMPUNG ARAW DI NAKATULA

sampung araw di tumula, nag-alala si misis
ang tanong agad sa akin kung ako ba'y maysakit
dama niya agad pag tula'y tila ba napalis
di maikaila pagkat walang masambit-sambit

hanggang makausap kong muli ang diwatang irog
tula'y biglang sumigla, lumipad nang anong tayog
tila siya ang rosas, ako naman ang bubuyog
sampung araw di tumula, ngayon ay dumudulog

sa lungga ko sa ilalim ng lupa nagninilay
habang minumutya'y nasa panagimpan kong taglay
nang magkatalamitam ang nadama'y tuwang tunay
pagkat gumaling ang iwing pusong puno ng lumbay

ramdam ng mutya sa bawat kong saknong at taludtod
kung ako ba'y nawawala sa huwisyo't hilahod
kung ito'y tumitindig pa kahit pagod na pagod
tulad ng tandang na sa salpukan ay di luluhod

logro diyes, sa pula, sa puti, yaong sigawan
ngunit ako'y patuloy sa kathang pinupulutan
at muling tutula upang paglingkuran ang bayan
habang katha ng pagsinta'y nasa kaibuturan

- gregoriovbituinjr.
06.24.2021
* mula Hunyo 14-23 ay di nakatula ang inyong abang lingkod

Linggo, Hunyo 13, 2021

Wala mang kasangga

WALA MANG KASANGGA

sino sa inyo'y kakampi ko sa pag-eekobrik
pati na rin sa ginagawang proyektong yosibrik
wala bang kakampi sa kalikasang humihibik
dahil sino ba ako't upang kayo'y mapaimik

baka tingin kasi'y isa akong dakilang gago
mag-ekobrik ay gawain lang daw ng isang gago
namumulot daw ng plastik at upos ang tulad ko
subalit sa kalikasan ay may tungkulin tayo

kahit ako'y pinagtatawanan ng mga matsing
akong kaytagal na ring sinipa sa toreng garing
kahit nanlalait sila't pulos na lang pasaring
ang aking ginagawa'y tatapusin kong magaling

di pa rin ako sumusuko, wala mang kasangga
sa akin man ay nandidiri't nanliliit sila
dahil tinututukan ko'y pawang mga basura
na Inang Kalikasan ay mailigtas pa sana

marahil sa pangangampanya nito, ako'y palpak
kaya pinagtatawanan ng mga hinayupak
lalo't ginagawa'y proyektong walang kitang pilak
proyektong di nila pagkakakitaan ng limpak

mag-isa man, aking itutuloy ang adhikain
baka maunawaan lamang ang aking gawain
pag bagyo'y muling nanalasa, at tayo'y bahain
o maintindihan lang pag ako'y namatay na rin

- gregoriovbituinjr.

Di ko isasalong ang sandatang pluma

DI KO ISASALONG ANG SANDATANG PLUMA

ang mga berdugo'y patuloy kong tinutuligsa
sapagkat dama ko'y tungkulin bilang manunula
ayokong may nakita na'y nakapangalumbaba
at parang tuod sa tabi-tabi't walang magawa

di susuko, tula ko man ay kanilang paslangin
tula'y mananatiling sa langit bibitin-bitin
laging panlipunang hustisya'y sasambit-sambitin
dito man sila't gatilyo'y kanilang kalabitin

walang humpay ang pamumuna sa anumang bulok
basura man, upos, plastik, o yaong nasa tuktok
kahit isa akong daga sa laksang pusang bundok
sa pagsalong ng pluma'y di nila ako mahimok

gagampanan ko ang bawat tungkuling nakaatang
lalo't mga ito'y di naman pawang paglilibang
ito'y seryosong gawaing baka lamang mapaslang
na buong pusong tinanggap, mangga ma'y manibalang

- gregoriovbituinjr.
06.13.2021 Sunday the 13th

Ang makata ng lumbay

ANG MAKATA NG LUMBAY

sa bawat pagtula'y di ko kailangang mapuri
pagkat sino ba naman akong tula'y pawang hapdi
na simpleng taong lumalaban sa mapag-aglahi
subalit pulos kapighatiang di ko mawari

sa hinaharap, tula ko'y ibabaon sa hukay
ng utak-salarin at ng kanyang tusong galamay
anong gagawin ng tulad kong makata ng lumbay
kung sila'y masaktan sa katotohanang dinighay

ginagawa ko lamang itong iwi kong tungkulin
upang bawat kinakatha sa bayan pagsilbihin
ang karapatang pantao'y mabigat mang dalahin
ay panlipunang hustisya naman ang tutunguhin

ito sa ngayon ang nasabi ng abang makata
habang nakatalungko sa loob ng munting lungga
sa iwing tungkulin ay di pa rin nagpapabaya
papasanin ang atang, mapaslang man o mawala

- gregoriovbituinjr.
06.13.2021 Sunday the 13th

Tila ako'y bungo sa aba kong daigdig

TILA AKO'Y BUNGO SA ABA KONG DAIGDIG

bakit nila pinapaslang ang iwing pagkatao
na sa tungkulin at ginagawa'y laging seryoso
pati na mga nakakathang tula'y apektado
tila baga ako'y bungo sa abang daigdig ko

marami man akong tulang inaalay sa madla
di ko mawaring bakit napapaslang akong lubha
tinoka nilang salarin ay di ko masawata
pagkat di ko kilala't aking nababalewala

subalit pagmamakata'y nasa diwa ko't puso
habang ang mga nakakasagupa'y walang biro
damang sa malao't madali ako'y maglalaho
kasabay ng pagpaslang nila sa tula ko't bungo

mawawala ang sining kong kanilang tinotokhang
dapat pag-ingatan anumang tangkang pananambang
mawawala na ang tulang mapagsilbi sa bayan
na tanging masasabi ng makata ay paalam

- gregoriovbituinjr.
06.13.2021 Sunday the 13th

Sabado, Hunyo 12, 2021

Wakasan ang Child Labor sa Pilipinas

WAKASAN ANG CHILD LABOR SA PILIPINAS

sa murang edad ay nagtatrabaho na ang bata
habang kontraktwal na magulang ay walang magawa
ang gobyerno sila'y hinahayaan na lang yata
panawagan ko'y wakasan ang child labor sa bansa

dapat sa murang edad nila'y nasa paaralan
masaya sa panahon ng kanilang kabataan
ang Convention of the Rights of the Child ay ginagalang
at kinikilala ang bawat nilang karapatan

karapatan ng bawat batang mabigyang proteksyon
may tahanan at pamilya, walang diskriminasyon
magpahayag ng sariling pananaw o opinyon
sapat na pagkain, magkaroon ng edukasyon

subalit dahil sa child labor, kaybilis tumanda
batang katawan ay nabatak ng husto't kawawa
ama'y walang trabaho, bata'y naging manggagawa
ika nga, bata, bata, paano ka ba ginawa

di mabayarang tama ang trabaho nila't pagod
di makaangal ang bata sa mababang pasahod
dinadaya na ang bata, gobyerno'y nakatanghod?
habang sa child labor, kapitalista'y nalulugod!

dapat madanas nila ang pagiging kabataan
nag-aaral sa paaralan, wala sa lansangan
tangan nila'y pluma't libro, wala sa basurahan
"Wakasan na ang child labor!" ang aming panawagan

- gregoriovbituinjr.
06.12.2021
World Day Against Child Labor

Hangad kong lagi'y kalayaan

HANGAD KONG LAGI'Y KALAYAAN

ako'y aktibista, anak ng dalawang obrero
parehong kaytagal naging kawani ng gobyerno
mga mahal kong magulang na kapwa retirado
at kapwa pinarangalan sa kanilang serbisyo

subalit ayaw nilang ako'y maging aktibista
naunawaan ko naman bakit ganoon sila
pinili kong landas ay inunawa naman nila
lalo't marami akong nakikitang inhustisya

ako raw ang uukit ng aking kinabukasan
ako'y pinag-aral pagkat tungkulin ng magulang
di man sila sang-ayon, di ako pinabayaan
hanggang marating ang kolehiyo'y sinubaybayan

ako'y Katipunero ng makabagong panahon
aral sa Kartilya ng Katipunan hanggang ngayon
paglaya mula sa pagsasamantala ang layon
pagbabago ng bulok na sistema'y aking misyon

hangad ko'y lipunang pantay, lipunang makatao
na tao'y nakikipagkapwa't nagpapakatao
hangad ko rin ang kalayaan ng uring obrero
mula sa kuko nitong sistemang kapitalismo

ako'y aktibista, hangad kong lagi'y kalayaan
ito'y tanging aral mula sa kanunu-nunuan
bansa'y huwag hahayaang sakupin ng dayuhan
huwag hayaang pagsamantalahan ng puhunan

- gregoriovbituinjr.
06.12.2021
World Day Against Child Labor

Biyernes, Hunyo 11, 2021

Maging mahinahon

MAGING MAHINAHON

nag-init na naman ako nang mawalan ng tinta
ang gamit kong bolpen, talagang nakakadismaya
dahil yaong nasa utak ay malilimutan na
mula sa haraya'y taludtod na tila mahika

mabuti na lang at si misis ako'y sinabihan
huwag mainit ang ulo, problema'y anong gaan
mamaya lang, bagong bolpen ako'y kanyang binigyan
di lang isa, di lang dalawa, kundi maramihan

sa pagsagot ng sudoku, ang tinta na'y nawala
naubusan na ng tinta sa pagkatha ng tula
at pagminuto sa pulong ng manggagawa't dukha
maging mahinahon upang problema'y di lumala

ang bolpen ay talagang nauubusan ng tinta
ngunit huwag hayaang maubusan ng pasensya
tulad ng pagkaubos ng manibalang na mangga
na puno'y sa susunod na taon pa mamumunga

huwag daanin sa init ng ulo, ani misis
ang anumang kawalan ay kaya nating matiis
at sa pagiging mahinahon ay huwag magmintis
kung bolpen mo'y walang tinta, gamitin muna'y lapis

- gregoriovbituinjr.
06.11.2021

Soneto sa mga kamote ng lansangan

SONETO SA MGA KAMOTE NG LANSANGAN

Bakit wala kayong helmet na nagmomotorsiklo?
Nakita ni Ka Nelly Tuazon ay sadyang seryoso
Pag nadisgrasya ba kayo'y sinong sisisihin n'yo?
Kayhirap masakuna't baka mabagok ang ulo

Kapatid ng bayaw ko'y walang helmet, nadisgrasya
Pagkat may biglang tumawid na bata sa kalsada
Biglang preno ng motorsiklo't tumilapon siya
Nabagok, nadala pa sa ospital, namatay na

Minsan, disgrasya'y di maiwasan, di man kumurap
Pamilya ba'y handa pag buhay nawala sa iglap?
Na kung nag-helmet lang sana'y baka buhay pang ganap
Ah, disgrasya'y pumapatay nga ng mga pangarap

Ang hinihingi ng kasama'y simple lamang naman
Mag-helmet na kayo, mga kamote ng lansangan!

- gregoriovbituinjr.
06.11.2021

Palaisipan

PALAISIPAN

palaisipan ang maraming nangyayari noon
na di mo batid bakit nauulit pa rin ngayon
kung nais marinig ang awitan ng mga ibon
puno'y itanim, palayain sila't di ikulong

paano nga ba sasagutan ang bawat sudoku
kung nababalisa kang makakita ng numero
nakakabalisang lalo ang gawain ng trapo
na magpayaman lang sa poder ang kita ng tao

kayraming nagyoyosi, sa gasul pa magsisindi
hirap ba sila't posporo'y di pa nila mabili
katawan ko'y kaybigat, nais kong magpamasahe
matiyak ko lang may pambayad ako't pamasahe

pag napuno na'y dapat nga raw kalusin ang salop
lalo na't tiwali sa kabang bayan ang natutop
lalo't sa pandarambong mga trapo'y anong sinop
habang kayraming mamamayan yaong nagdarahop

ang buhay ni Archimedes ay napag-aralan ko
na sa panahong sinauna'y bantog na sa mundo
nagkakalkula ng solusyon sa math, inistorbo
ng kawal ng kalaban at pinaslang ngang totoo

sa krosword nga'y kayrami kong nabatid na salita
na ginamit kong sadya sa panahong napapatda
sa bawat pagkatha ng kwento, sanaysay at tula
haraya'y nariyan kahit nakapangalumbaba

- gregoriovbituinjr.
06.11.2021

Pagmumuni-muni

PAGMUMUNI-MUNI

nakalikha muli ng talon ang nagdaang bagyo
sa bundok habang narinig kong umaalimpuyo
sa karagatan, at pagbaha sa lungsod na ito
na di ko batid kung mga nasalanta'y paano

lumambot ang lupang dati'y aspaltadong kaytigas
na animo'y pinagpapalo ng bagyong kayrahas
nahintakutan ang mga astig at maaangas
na di malaman anong gagawin, saan pupulas

anang paham sa kawikaan niyang anong rikit
bato-bato sa langit, tamaa'y huwag magalit
habang nalulumbay akong walang masambit-sambit
kundi sana'y matulungan din ang kawawang pipit

ika nga, di tayo sinusukat sa ating lungkot
o kaya naman ay sa pag-iisa't pagkabagot
kundi sa labanan kung saan tayo nasasangkot
para sa panlipunang hustisyang masalimuot 

di malilimot ang buhay sa nagisnang panahon
obrero'y biktima pa rin ng kontraktwalisasyon
umulan ma't umaraw, sa bawat isyu'y tutugon
hanggang malutas ang problema't tayo'y makabangon

- gregoriovbituinjr.
06.11.2021

* litratong kuha ng makatang gala habang naglalakbay pauwi mula sa isang lalawigan

Sa muling pagninilay

SA MULING PAGNINILAY

anong tamis ng ngiti ng diwata niring buhay
habang nakatalungko lamang ako't nagninilay
araw-gabi ang gawain ng makata ng lumbay
na taludtod at saknong ay pinagtatagning husay

kapara ng ngiti'y asukal na di napaparam
na habang nagsusuyuan ay para kaming langgam
buti na lang, walang ibang nangangagat na guyam
matamis na suyuan ay kaysarap ngang manamnam

tumingala't pinagmasdan ko ang langit na bughaw
diwata'y nagsisilbing init sa gabing maginaw
siya ang preno sa pagmamaneho kong magaslaw
ang ligaya ng makata ng lumbay sa tag-araw

patuloy raw niyang babasahin bawat kong tula
na produkto ng haraya, ng dusa ko't pagluha
na mula sa dibdib na dama ang ligaya't tuwa
ah, patuloy lang ako sa tungkuling magmakata

- gregoriovbituinjr.
06.11.2021

Huwebes, Hunyo 10, 2021

May araw din pala ang tangan kong panulat

MAY ARAW DIN PALA ANG TANGAN KONG PANULAT
(EVERY JUNE 9 IS NATIONAL BALLPOINT PEN DAY)

aba'y may araw din palang tinalaga sa bolpen
sa manunulat tulad ko'y dapat ipagdiwang din
lalo na't araw-gabi'y tangan ang bolpen kong angkin
upang magamit sa bawat akda kong susulatin

tinalaga sa nagdaang pitumpu't walong taon
ibig sabihin, noong digma, panahon ng Hapon
at naungusan na ang fountain pen at lapis ngayon
dahil dito'y kayraming akda ang nasulat noon

halimbawa'y liham ng pag-ibig sa sinisinta
sa mga nanliligaw pa lang ay liham-pagdiga
sa mga manunulat ay pag-akda ng nobela
sa mga makatang kinakatha'y tula tuwina

noon, tinta ng pluma'y di raw pantay na totoo
kaya maraming imbentor, ito'y inasikaso
salamat sa magkapatid na Laszlo't Gyorgy Biro
at itong bolpen ay naimbento't naging produkto

milyon-milyong bolpen na ngayon yaong nalilikha
at nakakarating na rin sa iba't ibang bansa
upang mabiling mura ng masa, kahit ng dukha
gamit sa komunikasyon at pagsulat ng madla

- gregoriovbituinjr.
06.09.2021
National Ballpoint Pen Day

Pinaghalawan:

NATIONAL BALLPOINT PEN DAY

Grab your ballpoint pen and write this on your calendar. June 10th of each year, National Ballpoint Pen Day recognizes the useful writing utensil and commemorates the anniversary of the patent filing on June 10, 1943. 

Before 1943, anyone who wanted to write a letter or scribble some notes on a piece of paper used a fountain pen or pencil. Now the dominant writing instrument, the ballpoint pen was originally conceived and developed as a cleaner and more reliable alternative to the quill and fountain pens. In earlier years, many attempts by inventors led to failed patents as their inventions did not deliver the ink evenly. They also had overflow and clogging issues. However, in June of 1943, the brothers Laszlo and Gyorgy Biro obtained their patent for the ballpoint pen, revolutionizing how many write letters and conduct business. 

Today, manufacturers produce ballpoint pens by the millions and sell them worldwide. As a promotional tool, ballpoint pens find their way into our hands from advertisers of all sorts assuring that we always have a ballpoint pen handy, too.

Pag may suloy na ang itinanim

PAG MAY SULOY NA ANG ITINANIM

patuloy pa rin akong nagtatanim ng pag-asa
lalo sa panahong ito'y apektado ang masa
sa lupit ng pandemyang dinulot ay pagdurusa
sa marami't di matingkalang pag-asa'y wala na

sa panahon ng pandemya'y natuto nang magtanim
sa mga walang lamang boteng plastik na nakimkim
sa puso't diwang ang kawalan ay di na maatim
naging magsasaka sa lungsod, huwag lang manimdim

buti't may mga suloy na ang mga tanim kong halaman
na tanda ng tiyaga at pag-asang inaasam
sana'y patuloy silang makarating sa tagpuan
hanggang biyayang mula sa tiyaga'y masumpungan

tara, tayo rin ay maging magsasaka sa lungsod
magtanim-tanim at urban farming ay itaguyod
tinitiyak kong ang inyong pamilya'y malulugod
lalo na't mamunga ang inyong pagpapakapagod

- gregoriovbituinjr.
06.10.2021
National Ballpoint Pen Day

Ang tungkulin ng makata sa salita

ANG TUNGKULIN NG MAKATA SA SALITA

may samutsaring salitang kayganda ngang aralin
lalo't mga ito'y nasa talatinigan natin
tungkulin ng mga makatang ito'y paunlarin
gawing popular sa madla't maunawaan man din

may salita ring minsan ay ayaw nating pakinggan
dahil tumutukoy sa tagong ari sa katawan
may salitang animo'y may bahid ng kabastusan
o maging katatawanan pag napapag-usapan

ngunit makatang tulad ko'y may tungkulin sa wika
sa saliksik, may katumbas ang maraming salita
katumbas na katutubo sa salitang banyaga
maganda ring aralin ang salitang makaluma

lambiyan, lambiyaw, ang lambitong ay alitaptap
pukot panulingan, pukot panggilid, pukot dalag
hanging balaklaot, timugan, amihan, habagat
kayrami pa nating di alam, dapat ding mamulat

makata'y may tungkulin sa akda nila't diskurso
at mabasa't maunawa ang ibang diyalekto
magamit sa sanaysay o tula o kuro-kuro
muling paggamit ng salita't lumaganap ito

- gregoriovbituinjr.
06.10.2021
National Ballpoint Pen Day

* kuhang litrato ng makatang gala mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, p. 155

Miyerkules, Hunyo 9, 2021

Sa papag na kahoy

SA PAPAG NA KAHOY

wala akong tinitiklop na kulambo o banig
pagbangon sa umagang mabanas, mahalumigmig
wala ring kumot pag natulog sa papag o sahig
wala ring pakialam kung dama'y gabing kaylamig

mahalaga sa pagtulog ay mapikit ang mata
at sa gayon lamang ako nakapagpapahinga
walang borloloy tulad ng malalambot na kama
ang unan man ay aklat, may ginhawang nadarama

doon ko inaalagata ang maraming paksa
doon nakakatagpo ang diwatang minumutya
na sa panaginip ay palaging kasalamuha
kaya madalas na tulala ang abang makata

naroon lang sa papag sa bawat kong paninimdim
sa pagitan ng bukangliwayway at takipsilim
di ako papayag na basta mabulid sa dilim
upang lamunin lang ng halimaw, ng kanyang talim

sa bawat pagdurusa'y saksi ang papag na iyon
kasangga sa bawat pagsisikap ko't nilalayon
di ko na inaasahang makapaglilimayon
habang pinagmamasdan ang kislap ng dapithapon

- gregoriovbituinjr.
06.09.2021
Writers' Rights Day

Araw ng karapatan ng manunulat (Writers' Rights Day)

ARAW NG KARAPATAN NG MANUNULAT (WRITER'S RIGHTS DAY)

dalawampu't siyam na taon nang nakararaan
nang Writers' Rights Day sa Amerika'y pinasimulan
ng unyon at grupong manunulat na karapatan
ang pangunahing isyung kanilang dedepensahan

karapatang pantao ang karapatang magsulat
kalayaan nilang magpahayag at magsiwalat
karapatang halungkatin ang isyu at magmulat
taliwas man sa pamahalaan ang naisulat

ayon sa kasaysayan: ang  National Writers Union, 
ang Authors Guild, Published Authors Network, 
the Science Fiction and Fantasy Writers of America, 
Romance Writers of America, at inilunsad nila
ang dalawang oras na protesta sa Grand 
Central Terminal, kung saan nilagdaan
ang Declaration of Writers’ Economic Rights.
Dagdag pa: writers called for more timely 
and higher pay, additional pay for subsequent 
use of their work, increased copyright protection,
better treatment of writers by publishers. 

ang mga isyu:  difficulty in getting health insurance, 
establishing a minimum standard for writers’ contracts, 
making publishers assume or share the cost of libel 
insurance, and giving writers a fair amount of time 
to return advances on canceled projects.

nasa tatlumpung organisasyon ng manunulat
ang sumama sa rali't kanilang isiniwalat
ang mga nasabing isyung tila nakagugulat
subalit katotohanan ang kanilang inulat

ganyan din ba ang isyu ng manunulat sa atin?
maraming katulad, ngunit ito'y ating aralin
may sariling batas din ang bansang dapat alamin
ngunit pagbuo ng araw na ito'y ating dinggin

oo, Writers' Rights Day sana'y mapagtibay sa bansa
pagkat manunulat ay kabilang sa manggagawa
dapat maorganisa't magpahayag din ng sadya
upang manunulat sa bansang ito'y di kawawa

- gregoriovbituinjr.
06.09.2021
Writers' Rights Day

Mga pinaghalawan:

Samutsaring nilay

SAMUTSARING NILAY

kagabi, parang musika ang huni ng kuliglig
tila dumating ang diwatang kaylambing ng tinig
habang nag-aawitan silang parang mga kabig
na sa atas ng diwata'y kaagad manlulupig

subalit kaninang umaga, sa aking pagbangon
may nagsisigawan at nagkakasiyahang miron
may isnatser na nahuli't binugbog pa ng maton
dumating ang parak subalit sinong ikukulong

umulan kagabi kaya ang paligid ay baha
nasok sa silid kaya pala ang semento'y basa
habang sa labas, nagtatampisaw ang mga bata
nakakatuwa ang ginawa nilang munting bangka

at ngayon, tanghali na'y di pa nakapag-almusal
maliban lamang sa naritong kape at pandesal
na di pa rin nagagalaw, lumamig na sa tagal
habang ang makata'y nakatulalang parang hangal

patuloy sa trabaho, patuloy ang pagsasalin
ng iba't ibang dokumento o mga sulatin
tila ba sabik magtrabaho, ayaw pang kumain
nakatutok ang isip sa nasimulang gawain

maraming balakid, mga hadlang, nakahambalang
di lang sa paligid o landas niyang hinahakbang
kundi sa pinagninilayang manggang manibalang
ibibigay kay misis sa panahong lupa'y tigang

- gregoriovbituinjr.
06.09.2021
Writers' Rights Day

* litratong kuha ng makatang gala habang naglalakad sa Ermita, Maynila

Laro ng maestro

LARO NG MAESTRO

habang nagninilay ay pagmasdan din ang paligid
at baka may masagi tayong di pa natin batid
matatanto kung bakit may sagabal o balakid
sa buhay na masalimuot o sala-salabid

nang mapanood ang maestro sa kanyang paglaro
na kahit nasa lumbay ka't dusa'y di manlulumo
sa mga panayam sa kanya'y may tugon at payo
lalo't siya'y nagwawagi kung saan-saang dako

nakatalungko akong pinagninilayang sadya
ang payo ng maestrong sa ngiti'y di mahalata
ang taguri'y Bata upang maiba sa Matanda
na sa bawat tangan ng tako'y ano't matutuwa

mahikero sa bola, di naman basketbolista
magtitisa, mag-iisip, animo'y may pisika
minsan, pinapasok ang bola sa pabanda-banda
sa tirang di tiyak ay napapahanga ang masa

turing sa maestrong dakila'y pinakamagaling
sa lupa ng mga Puti, Pinoy ay nakapuwing
ako'y napagod sa panonood kaya humimbing
at may nasulat sa diwa habang pabiling-biling

- gregoriovbituinjr.
06.09.2021
Writers' Rights Day

Martes, Hunyo 8, 2021

Patuloy ang paggawa ng yosibrick

PATULOY ANG PAGGAWA NG YOSIBRICK

ngayong World Oceans Day, patuloy na nagyo-yosibrick
ang inyong lingkod dahil karagata'y humihibik
pagkat siya'y nalulunod na sa upos at plastik
kayraming basurang sa dagat na'y nagpapatirik

masdan mo kung anong nabibingwit ng mangingisda
pulos basura ang nalalambat imbes na isda
di ba't ganito'y kalunos-lunos, kaawa-awa
basura'y pumulupot na sa tangrib at bahura

kaya sa munting gawa'y di na nagpatumpik-tumpik
wala mang makapansin sa gawa't di umiimik
na marami nang tao sa mundo'y nag-eekobrik
at ngayon, pulos upos naman sa yosibrick project

masdan mo ang mga pantalan, liblib na aplaya
hinahampas-hampas ng alon ang laksang basura
habang wala tayong magawa sa ating nakita
marahil dahil di alam na may magagawa pa

plastik at upos ay isisiksik sa boteng plastik
pulos plastik, walang halo, ang gawaing ekobrik
upos ng yosi'y tinitipon naman sa yosibrik
baka may magawa upang dagat ay di tumitik

paulit-ulit na problema'y paano malutas
laksa-laksang basura'y talagang nakakabanas
ekobrik at yosibrik na pansamantalang lunas
ay pagbabakasakali't ambag kong nilalandas

- gregoriovbituinjr.
06.08.2021
World Oceans Day

Halina't tayo'y mag-ecobrick

HALINA'T TAYO'Y MAG-ECOBRICK

pulos single-use plastic ang mga pinagbalutan
ng maraming pagkaing naggaling sa pamilihan
itatapon na lang matapos mawala ang laman
ipinroseso sa pabrika't isang gamitan lang

aba'y ganyan lang ba ang silbi ng single-use plastic
di maresiklo, isang beses lang gamiting plastik
na nagpatambak sa laksang basura ng daigdig
ano bang lohika nito, sinong dapat mausig?

bakit gawa ng gawa ng plastik para sa madla
kung sa kapaligiran ito'y sumasalaula
baka may kalutasan ang problemang dambuhala
pagbabakasakali ang ecobrick na nagawa

patuloy pa rin tayong maghanap ng kalutasan
pagkat ecobrick ay pansamantalang kasagutan
habang walang ibang lunas, ito'y gawain naman
upang ating mapangalagaan ang kalikasan

isuksok ang ginupit na plastik sa boteng plastik
at patitigasin natin itong kapara ng brick
gawing istrukturang mesa o silya ang ecobrick
ginawa mang tahimik, ito ang aking pag-imik

- gregoriovbituinjr.
06.08.2021
World Oceans Day

Itapon ng tama ang mga gamit na facemask

ITAPON NG TAMA ANG MGA GAMIT NA FACEMASK

magtatag-ulan na raw muli, ayon sa balita
at sila'y nagpapaalala sa mga burara
mga basura'y babara sa kanal, magbabaha
bukod sa plastik, pati facemask ay malaking banta

di mo ba batid na palutang-lutang na sa laot
ang mga upos at plastik na nakabuburaot
baka madagdag pa ang facemask, lalong nakatatakot
sa basura'y maituturing na tayong balakyot

baka facemask ay nasa dagat na sa isang kisap
tao nga'y burara't pabaya pag ito'y naganap
napakapayak lang naman ng aming pakiusap
facemask ay wastong itapon nang walang pagpapanggap

sinong sisisihin sa facemask na naging basura
at kung saan-saan na lang ito nangaglipana
pag nagbaha't tumila ang unos, anong nakita
sa mga baradong kanal, pulos facemask na pala

baka pa makahawa ang facemask na itinapon
pag naglipana ang facemask, dagdag pa sa polusyon
mabuti pa'y ibigay sa city garbage collection
batid nila kung saan wastong itatapon iyon

- gregoriovbituinjr.
06.08.2021.
World Oceans Day